Thiền sư Ottamathara Sayadaw: Hãy gieo Nhân tốt với tự nhiên

Tuy nhiên, do thiếu chánh niệm, chúng ta thường quên đi mối quan hệ mật thiết ấy, để rồi khai thác và đối xử với thiên nhiên như một nguồn lợi vô tận. Chính vì vậy, khi thiên nhiên nổi giận, con người thường rơi vào sợ hãi và khổ đau.

Thiền sư Ottamathara Sayadaw đã nhấn mạnh: “Nếu chúng ta không có đủ Chánh niệm để cảm nhận được thiên nhiên, chắc chắn chúng ta sẽ rất khó để có thể trở nên thân thiện với tự nhiên. Vì vậy, chúng ta sẽ trở nên sợ hãi thiên nhiên - sợ hãi những thảm họa thiên nhiên như bão, lũ lụt, sóng thần, cháy rừng, vòi rồng hay những thảm họa thiên nhiên khác… Tất cả những năng lượng lớn từ thiên nhiên này là những đội quân thiên nhiên hùng mạnh. Chắc chắn, mạnh mẽ hơn bất kỳ quân đội nào của loài người”.

Lời dạy ấy không chỉ là sự cảnh tỉnh, mà còn là một gợi mở để ta thay đổi cách nhìn về thiên nhiên. Khi thiếu chánh niệm, chúng ta xem thiên nhiên như một đối tượng để khai thác, chinh phục. Nhưng với chánh niệm, ta sẽ nhận ra thiên nhiên là một phần của chính mình, là người bạn lớn có thể ôm ấp, nuôi dưỡng và cũng có thể nhắc nhở con người quay về với lẽ sống tỉnh thức.

Nếu nhìn sâu, ta sẽ thấy mọi thảm họa tự nhiên đều có mối liên hệ mật thiết với những hành động thiếu chánh niệm của con người. Nạn phá rừng dẫn đến lũ quét, hạn hán; khí thải gây biến đổi khí hậu, làm dâng cao mực nước biển, tạo ra những cơn bão dữ dội hơn. Như một tấm gương lớn, thiên nhiên phản chiếu lại chính những gì chúng ta đã gieo vào đó. Vì thế, khi hứng chịu thiên tai, thay vì chỉ oán trách hay sợ hãi, chúng ta cần quán chiếu để thấy nguyên nhân thật sự nằm trong cách sống của mình.

Thiền sư Ottamathara Sayadaw cũng nhắc nhở: “Hãy đối xử với thiên nhiên như đối xử với một con người, tự nhiên sẽ trả về cho chúng ta Quả tốt”. Đây là lời dạy thấm đẫm tinh thần nhân quả mà Đức Phật đã chỉ bày.

Thiên nhiên không vô tri vô giác. Thái độ và hành động của ta chính là những hạt giống gieo vào mảnh đất chung ấy. Nếu gieo nhân lành - bảo vệ môi trường, trân quý nguồn nước, giữ gìn cây xanh - thì quả tốt là sự cân bằng sinh thái, sự an ổn và bình yên. Ngược lại, nếu gieo nhân xấu - hủy hoại rừng, làm ô nhiễm không khí, tàn phá sông ngòi - thì quả khổ đau, bất an là điều tất yếu.

Nhìn dưới ánh sáng Phật pháp, sống hài hòa với thiên nhiên cũng là một cách tu tập. Khi ta đi bộ trong khu rừng với tâm chánh niệm, nghe tiếng gió, tiếng chim, cảm nhận từng bước chân trên mặt đất, chính là lúc ta đang kết nối với thiên nhiên bằng lòng tri ân và tôn trọng. Khi uống một ngụm nước trong tỉnh thức, ta biết ơn mây, trời, đất đã tạo nên dòng nước mát lành ấy. Từng hành động chánh niệm nhỏ bé ấy không chỉ nuôi dưỡng hạnh phúc nơi tự thân, mà còn góp phần khơi dậy tình thương và trách nhiệm đối với môi trường.

Hãy gieo Nhân tốt với tự nhiên, tự nhiên sẽ trả về cho chúng ta Quả tốt

Đức Phật từng dạy về sự “tri túc”, biết đủ. Tri túc không chỉ áp dụng trong đời sống vật chất và tâm linh, mà còn là thái độ căn bản để bảo vệ thiên nhiên. Khi ta biết đủ, ta không còn khai thác quá mức, không chạy theo những nhu cầu giả tạo. Biết đủ giúp ta sống giản dị, nhẹ nhàng, đồng thời giảm bớt sức ép lên môi trường. Chính trong sự giản dị ấy, ta thấy rõ mối quan hệ hài hòa giữa con người và tự nhiên, thay vì là cuộc đối kháng đầy đau khổ.

Ngày nay, khi biến đổi khí hậu trở thành vấn đề toàn cầu, lời dạy của các bậc thiền sư lại càng có ý nghĩa thực tiễn. Thiên nhiên đang kêu cứu. Những “đội quân thiên nhiên hùng mạnh” như bão tố, sóng thần, lũ lụt chính là hồi chuông cảnh tỉnh cho nhân loại. Nếu con người không sống chánh niệm, không thay đổi cách sống, thì chúng ta sẽ tiếp tục phải đối diện với những quả khổ đau không tránh khỏi.

Học theo tinh thần Phật giáo, ta cần nuôi dưỡng chánh niệm để cảm nhận và hòa điệu với thiên nhiên. Đó là khi ta ăn trong tỉnh thức, biết rằng hạt gạo là công sức của đất trời và muôn loài; khi ta thở trong tỉnh thức, biết rằng không khí trong lành là sự sống quý báu; khi ta đi trong tỉnh thức, biết rằng mặt đất này nâng đỡ từng bước chân ta. Sống như vậy, ta không còn xem thiên nhiên là mối đe dọa, mà là nơi nương tựa, là mái nhà chung.

Cuối cùng, gieo nhân thiện với thiên nhiên chính là gieo nhân thiện cho chính mình. Bởi lẽ, con người không thể tồn tại tách rời khỏi thiên nhiên. Hành xử thân thiện, bảo vệ môi trường, giữ gìn cây xanh, tiết kiệm năng lượng - tất cả không chỉ là trách nhiệm, mà còn là con đường tu tập, là thực hành lòng từ bi trong đời sống hiện đại. Khi ta biết đối xử với thiên nhiên như một người bạn, thiên nhiên cũng sẽ ôm ấp ta như một người con.

Và như Thiền sư Ottamathara Sayadaw đã khẳng định: “Hãy gieo Nhân tốt với tự nhiên, tự nhiên sẽ trả về cho chúng ta Quả tốt”. Đây không chỉ là một lời khuyên, mà là chân lý nhân quả, là con đường để con người và thiên nhiên cùng nhau tồn tại trong an lành và bền vững.