Tinh tấn, niệm, định, tuệ là pháp chưa từng có
Thực hành tứ niệm xứ, thiết lập chánh niệm thường trực. Nhờ niệm liên tục, tâm gắn chặt với các đề mục của tứ niệm xứ mà định phát sinh.
Một thời Phật du hóa tại A-la-bệ Già-la, trong Hòa lâm. Bấy giờ Đức Thế Tôn nói với các Tỳ-kheo rằng:
- Thủ Trưởng giả có tám pháp vị tằng hữu. Những gì là tám? Thủ Trưởng giả có thiểu dục, có tín, có tàm, có quý, có tinh tấn, có niệm, có định, có tuệ.
5. Nói Thủ Trưởng giả có tinh tấn, là do nhân gì? Thủ Trưởng giả thường thực hành sự tinh tấn, trừ ác và bất thiện, tu các thiện pháp, có ý tưởng ngồi dậy, chuyên nhất và kiên cố, tạo gốc rễ thiện, không hề từ bỏ sự tinh cần. Nói Thủ Trưởng giả có tinh tấn, là nhân đó mà nói.
6. Nói Thủ Trưởng giả có niệm, là do nhân gì? Thủ Trưởng giả quán nội thân như thân, quán nội giác, nội tâm, nội pháp như pháp. Nói Thủ Trưởng giả có niệm, là nhân đó mà nói.
7. Nói Thủ Trưởng giả có định, là do nhân gì? Thủ Trưởng giả ly dục, ly ác bất thiện pháp, cho đến chứng đắc đệ Tứ thiền, thành tựu và an trụ. Nói Thủ Trưởng giả có định, là nhân đó mà nói.
8. Nói Thủ Trưởng giả có tuệ, là do nhân gì? Thủ Trưởng giả tu hành trí tuệ, quán sát sự hưng thịnh và suy tàn của các pháp; đạt được trí tuệ như vậy, Thánh tuệ minh đạt, phân biệt rõ ràng để hoàn toàn thoát khổ. Nói Thủ Trưởng giả có tuệ, là nhân đó mà nói.
Nói Thủ Trưởng giả có tám pháp vị tằng hữu, là nhân đó mà nói.
Phật thuyết như vậy. Các Tỳ-kheo sau khi nghe Phật thuyết, hoan hỷ phụng hành.
(Kinh Trung A-hàm, phẩm Vị tằng hữu pháp, kinh Thủ Trưởng giả [II], số 41 [trích])
Ở trích đoạn trước, chúng ta đã đề cập đến các pháp vị tằng hữu, gồm: 1-có thiểu dục, 2-có tín, 3-có tàm, 4-có quý. Đoạn này, tiếp tục giới thiệu những pháp vị tằng hữu còn lại: 5-có tinh tấn, 6-có niệm, 7-có định, 8-có tuệ. Trong tám chi phần của pháp vị tằng hữu này, có mặt trọn vẹn của trợ đạo Ngũ căn (tín, tấn, niệm, định, tuệ) và phần cốt lõi của Bát Thánh đạo (chánh kiến, chánh tư duy, chánh ngữ, chánh nghiệp, chánh mạng, chánh tinh tấn, chánh niệm, chánh định). Thế nên, thực hành các pháp chưa từng có này là nền tảng để hướng đến thành tựu giác ngộ, giải thoát.
Tinh tấn là cố gắng đoạn trừ ác pháp, trau dồi thiện pháp; là nỗ lực dụng công tu hành. Thoạt nhìn, pháp này cũng không khó lắm nhưng khi đã dấn thân, cố gắng bền bỉ và kiên trì trên cả một lộ trình dài thì thật chẳng dễ dàng. Những ai duy trì được sự tinh tấn không ngừng nghỉ của sơ phát tâm thì thật hy hữu, vị tằng hữu.
Thực hành tứ niệm xứ, thiết lập chánh niệm thường trực. Nhờ niệm liên tục, tâm gắn chặt với các đề mục của tứ niệm xứ mà định phát sinh. Định ở đây chính xác là chứng đắc từ Sơ thiền, Nhị thiền, Tam thiền và Tứ thiền. Bằng cách phát triển năm thiền chi (tầm, tứ, hỷ, lạc, nhất tâm) nhằm chuyển hóa và đoạn trừ năm triền cái (tham dục, sân hận, hôn trầm, trạo hối, nghi ngờ) để đạt đến nhất tâm thành tựu chánh định. Niệm và định là kết quả của quá trình công phu tu tập đúng đắn, bền bỉ, lâu dài. Vì thế, những ai tu tập và thành tựu niệm, định là hy hữu, vị tằng hữu.
Tuệ ở đây là minh sát, thấy rõ sự sinh diệt của các pháp. Thấy ra bản chất sinh diệt tương tục của các pháp để phá tan vô minh, sự lầm chấp nhiều đời về cái “tôi, của tôi và tự ngã của tôi” được chiếu soi và sáng tỏ. Ngay đây, hành giả đạt được sự giác ngộ, vượt thoát khổ đau sinh tử, là bậc giải thoát nên được gọi là chưa từng có, vị tằng hữu.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Năm sự kiện người học Phật cần thấy biết
Lời Phật dạy 10:17 04/11/2024Đức Phật nói có năm sự kiện một người tại gia hay xuất gia, nam hay nữ đều cần phải thấy biết:
Có một niềm vui nuôi dưỡng thân tâm an tịnh, hướng đến an lạc dài lâu
Lời Phật dạy 16:35 03/11/2024Hoan hỉ là vui vẻ, sự đẹp lòng với tâm trạng hân hoan mà an tịnh, thoải mái, nhẹ nhàng và thanh thoát. Niềm vui trong cuộc sống thì có nhiều nhưng không phải niềm vui nào cũng được gọi là hoan hỉ.
Phật dạy về nhân duyên con người có thọ mạng ngắn dài
Lời Phật dạy 20:00 02/11/2024Sống lâu, khỏe mạnh là một phước báu lớn. Nhưng không phải ai cũng có được phước báo này. Bởi xung quanh ta vô thường luôn khấy đảo, nhiều người lần lượt ra đi lúc tuổi trẻ đầu xanh.
Cầu nguyện mà không cầu xin
Lời Phật dạy 10:15 02/11/2024Người con Phật không chỉ cầu nguyện bình an gia đạo, phát tài, đắc lộc mà phải mong cầu và hướng đến thành tựu phẩm hạnh và giải thoát như các bậc Thánh.
Xem thêm