450
Tỳ kheo Thích Tuệ Sỹ - Một nhân cách
Bằng trí lực phi thường, Thầy Tuệ Sỹ chẳng những cống hiến cho Phật giáo Việt Nam khối kiến thức đồ sộ, mà còn bằng nhân cách cao quý, tỏa sáng soi đường cho hàng Phật tử tâm thành, đang đi trên con đường giác ngộ, tình yêu đối với quê hương, dân tộc.
Lẽ thường, trí thức là những người có bằng cấp, học hàm, học vị.
Nhưng, không phải ai có bằng cấp, học hàm, học vị, mặc nhiên là “trí thức”.
Bằng cấp, chỉ là giấy chứng nhận học vấn. Học hàm, học vị chỉ là thứ xác định thứ bậc trong chuyên ngành. Những thứ đó chỉ là “mũ áo”!
Có những người, chẳng bằng cấp, học vị gì, vẫn là bậc trí thức lỗi lạc.
Trí thức là người có trí tuệ, tri kiến và nhận thức minh xác, với phẩm chất nhân cách nổi bật.
Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ là một trí thức như vậy.
HT. Thích Minh Tâm: Tối trời, còn đó một vì sao
Một lần, Thầy kể: “Buồng họ nhốt mình ngay cạnh cầu tiêu, ngày cũng như đêm, trời nóng hay lạnh, lúc nào cũng ngửi cái mùi đó, riết thành quen. Sau, họ dời mình qua buồng khác, không còn mùi đó nữa … lại thấy “nhớ” ! rồi Thầy cười hiền hậu.
“Tảo khởi xuất tẩy tịnh.
Thung dung lập phiến thời
Tự hữu thần tiên thái
Hà tu sơn thủy vi"
Dịch nghĩa:
Sáng sớm ra ngoài đi vệ sinh
Chỉ cần thong dong đứng lại chốc lát
Tự nhiên thấy có phong thái thần tiên
Cần gì phải có núi non, sông nước.
(Tảo thượng tẩy tịnh – Ngục Trung Mị Ngữ – Tuệ Sỹ)
Sống trong bầu không khí xú uế, tâm vẫn thanh tịnh, nơi tối tăm, kề cận cái chết, thể vẫn bình thản, tự tại.
Thầy chẳng bằng cấp gì, nhưng đọc và nghiên cứu triết luận phương tây qua bản ngữ, như triết gia Phạm Công Thiện từng nhận xét: “… đọc rất kỹ Heidegger và Michel Foucault, bài diễn thuyết đầu tiên về Michel Foucault tại Việt Nam dạo đó là do Tuệ Sỹ thuyết trình tại giảng đường Đại Học Vạn Hạnh…” (Lê Mạnh Thát & Tuệ Sỹ – Hai vị Thiền sư).
Chẳng những thông thạo tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đức, chữ Hán mà còn nghiên cứu tam tạng Phật điển từ tiếng Phạn, Tạng.“… ít người hiểu được tư tưởng Abhidharma (A-Tỳ-Đạt-Ma. Hệ thống phức tạp nhất của Phật giáo Nguyên Thủy) và tư tưởng Nagarjuna (Luận sư Long Thọ) một cách sâu sắc cho bằng Tuệ Sỹ…” (Phạm Công Thiện – sđd).
Các vị cao tăng trong lịch sử Phật giáo Việt Nam xưa, phần lớn chỉ hoằng dương Phật pháp, gián tiếp qua Hán văn, không vị nào biết tiếng Phạn. Các học giả phương tây hiện đại, phần lớn nghiên cứu Phật học trực tiếp từ tiếng Sanskrit, vốn là một “tử ngữ” (thứ ngôn ngữ không còn ai dùng, chỉ còn lại văn tự). Thầy Tuệ Sỹ cũng như vậy.
“Đá mòn phơi nẻo tà dương
Nằm nghe nước lũ khóc chừng cuộc chơi
Ngàn năm vang một nỗi đời
Gió đưa cuộc lữ lên lời viễn phương
Đan sa rã mộng phi thường
Đào tiên trụi lá bên đường tử sinh
Đồng hoang mục tử chung tình
Đăm chiêu đợi ảnh nóc đình hạc khô."
(Mộng Trường Sinh – Trích tập thơ Giấc Mơ Trường Sơn)
Thầy làm thơ rất nhiều (Phương Trời Viễn Mộng, Giấc Mơ Trường Sơn, Những Điệp Khúc Dương Cầm, , Ngục Trung Mị Ngữ…) phần lớn bằng chữ Hán, nhưng chẳng những Thầy không bao giờ tự coi mình là “nhà thơ” mà cũng không coi mình là “thiền sư”.
Chỉ đơn giản là một tỳ kheo bình dị.
“Phụng thử ngục tù phạn
Cúng dường Tối Thắng Tôn
Thế gian trường huyết hận
Bình bát lệ vô ngôn"
(Bài thơ : Cúng Dường – trong tập Ngục Trung Mị Ngữ)
“Hai tay nâng chén cơm tù
Dâng lên từ phụ bậc thầy nhân thiên
Thế gian huyết hận triền miên
Bưng bình cơm độn lặng yên lệ trào"
(Thượng tọa Viên Lý dịch)
Những tuyệt cú toát ra từ một tâm hồn thanh cao, một cuộc đời thăng trầm khốc liệt, vẫn ung dung, tự tại.
Tư tưởng thâm diệu, uyên áo của tư tưởng triết học Phật giáo, thấm đẫm và ẩn sâu sau những vần thơ.
Đôi mắt ướt tuổi vàng cung trời hội cũ
Áo màu xanh không xanh mãi trên đồi hoang
Phút vội vã bỗng thấy mình du thủ
Thắp đèn khuya ngồi kể chuyện trăng tàn
Từ núi lạnh đến biển im muôn thuở
Đỉnh đá này và hạt muối đó chưa tan
Cười với nắng một ngày sao chóng thế
Nay mùa đông mai mùa hạ buồn chăng
Đếm tóc bạc tuổi đời chưa đủ
Bụi đường dài gót mỏi đi quanh
Giờ ngó lại bốn vách tường ủ rủ
Suối rừng xa ngược nước xuôi ngàn.
(Khung trời cũ – Giấc Mộng Trường Sơn)
Bằng trí lực phi thường, chẳng những cống hiến cho Phật giáo Việt Nam khối kiến thức đồ sộ, mà còn bằng nhân cách cao quý, tỏa sáng soi đường cho hàng Phật tử tâm thành, đang đi trên con đường giác ngộ, tình yêu đối với quê hương, dân tộc.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Tuỳ bút: Bão ở quê xa
Góc nhìn Phật tử
10:00 19/11/2025
Nghe tin đài phát thanh báo quê mình có bão, cơn bão gần bờ. Bất chợt trong lòng cứ chộn rộn mãi. Cuộc điện thoại về nhà vừa dứt nhưng không khỏi lo âu, tôi lặng nhìn kim đồng hồ đang dịch chuyển dần về đêm. Bây giờ là cuối tháng Tám âm lịch, miền Trung quê tôi lại tiếp tục gánh chịu sự hoành hành của những cơn bão.
Nghĩ về những người Thầy
Góc nhìn Phật tử
07:27 19/11/2025
Xin thành kính dâng tặng những người Thầy đã cho con từng con chữ. Xin trọn đời tri ân những người Thầy đã khai tâm mở trí cho con trên đường tìm về Đạo Pháp! “Người Thầy là ngọn nến, đốt cháy mình để thắp sáng nhân gian” (Ngạn ngữ Ixraen).
Phụ nữ làm gì để mang lại phúc báo cho gia đình?
Góc nhìn Phật tử
10:08 21/10/2025
Ngoài các thiện hạnh bố thí, phóng sinh, người phụ nữ có thể bắt đầu tích lũy công đức cho mình và gia đình từ việc tụng kinh, niệm Phật. Tụng đọc kinh Phật chính là khởi đầu đúng đắn trong cuộc đời, giúp người phụ nữ học cách làm người mẹ tốt, con dâu tốt, người vợ tốt.
Tâm sen giữa đời
Góc nhìn Phật tử
15:10 01/10/2025
Đời người như một giấc chiêm bao, sinh-lão-bệnh-tử là điều hiển nhiên không ai tránh khỏi, cuối con đường bóng xế ngả chiều ta rời bỏ nơi đây với bàn tay không. Thế sự đời lại lắm uẩn khúc khó lường trước, thọ báo luân hồi liên miên bất tận như cái ách đã quàng sẵn trên thân.
Xem thêm
