Cúm mùa và nhồi máu cơ tim: Mối liên hệ nguy hiểm!

Cơ chế viêm toàn thân, rối loạn đông máu… khiến cúm mùa trở thành "kẻ kích hoạt" âm thầm của bệnh tim.

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu vì sao cúm và tim mạch liên quan chặt chẽ, ai cần đặc biệt cẩn trọng và những cách phòng ngừa hiệu quả nhất trong mùa cúm.

Cúm mùa và nguy cơ bệnh tim mạch

Cúm mùa là bệnh nhiễm vi rút, chủ yếu do vi rút cúm A hoặc B gây ra, lây truyền qua giọt bắn khi ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc với bề mặt nhiễm vi rút.

Theo CDC Hoa Kỳ, trong số những người lớn nhập viện vì cúm trong các mùa cúm gần đây, khoảng 50% mắc bệnh tim. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng bệnh cúm liên quan đến sự gia tăng nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Một nghiên cứu năm 2018 cho thấy nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng gấp 6 lần trong vòng một tuần sau khi nhiễm cúm. Một nghiên cứu khác trên hơn 80.000 người lớn ở Hoa Kỳ nhập viện vì cúm trong tám mùa cúm (từ 2010 đến 2017) cho thấy các biến chứng tim mạch nghiêm trọng xảy ra ở khoảng 12% bệnh nhân.[1]

Ngay cả cúm "nhẹ" ở người ≥ 50 tuổi cũng làm nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ thiếu máu tăng >2 lần trong 14 ngày và kéo dài đến 2 tháng. [2]

Thời tiết lạnh cũng liên quan gia tăng biến cố tim mạch và đột quỵ. Một phân tích năm 2023 cho thấy nhiệt độ lạnh làm tăng rõ rệt nguy cơ mắc bệnh tim mạch, cứ giảm 1°C lại làm tăng 1,6% nguy cơ tử vong và 1,2% nguy cơ mắc bệnh. [3]

Một nghiên cứu khác cho thấy thời tiết lạnh làm tăng 33% nguy cơ mắc bệnh và 18% nguy cơ tử vong do đột quỵ.[4]

Tại sao cúm mùa lại ảnh hưởng đến bệnh tim mạch?

Cúm mùa ảnh hưởng đến bệnh tim mạch thông qua 3 cơ chế:

1. Làm mảng xơ vữa dễ nứt vỡ

Khi bị cúm, cơ thể phản ứng viêm mạnh, dẫn đến thành mạch máu bị tổn thương, mảng xơ vữa dễ nứt ra, từ đó hình thành cục máu đông gây nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

2. Xâm nhập trực tiếp vào tim

Vi rút cúm đôi khi xâm nhập vào tế bào cơ tim, gây viêm cơ tim, rối loạn nhịp hoặc suy tim tạm thời.

3. Phản ứng toàn thân do viêm

● Thiếu oxy do viêm phổi, dẫn đến giảm máu giàu oxy đến tim.

● Tăng độ nhớt máu, dễ hình thành cục máu đông gây tắc mạch.

● Tăng nhịp tim và nhu cầu oxy khi sốt cao, khiến tim phải làm việc nhiều hơn.

● Co mạch và tụt huyết áp do rối loạn thần kinh - nội tiết, khiến tim dễ thiếu máu.

Những yếu tố này làm mất cân bằng cung - cầu oxy cơ tim, gây nhồi máu cơ tim hoặc suy tim cấp, đặc biệt ở người có sẵn bệnh tim mạch.[5]

Những ai dễ gặp các biến chứng tim mạch khi bị cúm?

● Người cao tuổi

● Người có bệnh tim mạch hoặc từng đột quỵ

● Người mắc các bệnh mạn tính như: đái tháo đường, COPD/hen, bệnh thận mạn, suy giảm miễn dịch…

● Người béo phì

● Phụ nữ mang thai và hậu sản

Biện pháp phòng ngừa cúm và biến chứng tim mạch

1. Tiêm vắc xin cúm mỗi năm

● Tất cả mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên nên tiêm vắc xin mỗi mùa cúm (tốt nhất trước cuối tháng 10).

● Vắc xin cúm giúp giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ và tử vong tim mạch, đặc biệt ở người có bệnh tim, tiểu đường, cao huyết áp.[6]

2. Giữ ấm và bảo vệ hệ tim mạch trong mùa lạnh

● Mặc đủ ấm, tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột.

● Theo dõi huyết áp, uống đủ nước, tránh gắng sức ngoài trời khi lạnh.

3. Phòng lây nhiễm

● Mang khẩu trang nơi đông người, rửa tay thường xuyên, thông thoáng không khí trong nhà.

● Nếu bị sốt, ho, đau nhức cơ thể thì cần nghỉ ngơi và liên hệ bác sĩ sớm để được dùng thuốc kháng vi rút kịp thời.

4. Quản lý bệnh mạn tính

Duy trì huyết áp, đường huyết, mỡ máu ổn định; bỏ thuốc lá; ăn uống lành mạnh; ngủ đủ giấc và tập thể dục nhẹ nhàng.

Dấu hiệu nguy hiểm cần đi khám (hoặc gọi cấp cứu) ngay

● Đột quỵ - ghi nhớ quy tắc F.A.S.T (Face: méo miệng; Arm: yếu/tê nửa người; Speech: nói khó; Time: gọi cấp cứu ngay).

● Nhồi máu cơ tim: đau ngực kéo dài >10 phút, lan tay trái/hàm/lưng; khó thở; vã mồ hôi lạnh; buồn nôn; chóng mặt.

● Biểu hiện nặng khác của cúm: khó thở, đau ngực, lơ mơ, co giật, hôn mê.[7]

ThS.BS Nguyễn Huỳnh Quang Tín hiện là bác sĩ tại khoa hồi sức cấp cứu nội tim mạch - Bệnh viện Tim Tâm Đức.

Với nền tảng đào tạo chuyên sâu về nội khoa, nội tim mạch và kinh nghiệm cấp cứu thực tiễn tại nhiều bệnh viện lớn, bác sĩ Quang Tín có thế mạnh trong xử trí các bệnh lý tim mạch cấp, hồi sức nội khoa và tầm soát nguy cơ đột quỵ. Bác sĩ cũng là thành viên của Hội Tim mạch Việt Nam và Hội Tim mạch TP.HCM.

________________

Tài liệu tham khảo

[1] https://www.cdc.gov/flu/index.html

[2] The Journal of Infectious Diseases, Volume 230, Issue 3, 15 September 2024, Pages e722–e731, https://doi.org/10.1093/infdis/jiae070

[3] Front Cardiovasc Med. 2023 Mar 27;10:1084611. doi: 10.3389/fcvm.2023.1084611

[4] Brain Behav. 2023 Jun 2;13(7):e3078. doi: 10.1002/brb3.3078

[5] European Heart Journal Supplements (2023) 25 (Supplement A), A5–A11. https://doi.org/10.1093/eurheartjsupp/suac117

[6] Journal of the American Heart Association.Volume 10, Number 6. https://doi.org/10.1161/JAHA.120.019636

[7] https://www.stroke.org

Theo Tuổi Trẻ