Không biết cô đã tạo nghiệp gì mà lại nghèo khổ, đời sống thiếu thốn bần cùng, con cháu thì xa lánh, lại thêm bệnh tật đủ thứ... làm cho cuộc sống của cô nhiều phiền não và sầu khổ. Nhân đây, tôi xin được chia sẻ bài pháp do hoàng hậu Mallika hỏi đức Phật về nhân duyên, nghiệp báo của người phụ nữ. 

Một hôm, hoàng hậu Mallika cùng với chừng 100 thị nữ mang theo phẩm vật đến tịnh xá Kỳ Viên cúng dường Phật và Tăng chúng. Sau đó, bà xin được đảnh lễ, hầu Phật rồi thưa rằng:

- Bạch đức Thế Tôn! Hôm nay, cho đệ tử hỏi về những điểm giống nhau, khác nhau, liên hệ đến sự đẹp, xấu, phú bần, quý tiện của tất thảy phụ nữ trên đời này?

- Cứ hỏi đi, thưa hoàng hậu – Đức Phật đáp.

- Như Lai biết là những câu hỏi này sẽ lợi lạc rất nhiều cho chư Thiên và loài người! Có phải hoàng hậu muốn hỏi về nhân, về quả, về duyên, về báo mà từ đó phát sinh những dị đồng sai khác như trên của nghiệp?

- Thưa vâng, bạch đức Thế Tôn!

Rồi những câu hỏi của hoàng hậu Mallika được đúc kết, hệ thống lại như sau:

 + Thứ nhất, do nhân gì, do duyên gì, mà trên thế gian này có một số phụ nữ hình dung xấu xí, ngũ quan xiên lệch, da dẻ sần sùi khô cằn, lại còn sống đời nghèo nàn đói khổ trong thân phận tôi đòi, thấp hèn, hạ liệt, làm cho ai cũng muốn tránh xa, không muốn gần gũi?

+ Thứ hai, do nhân gì, do duyên gì mà có hạng phụ nữ tuy xấu xí như trên nhưng lại sống đời phú quý, có danh vọng, có địa vị cao sang, lộc tài phú túc, cháu con cùng kẻ hầu người hạ đông vui, thịnh mãn?

+ Thứ ba, do nhân gì, do duyên gì mà có hạng phụ nữ ngũ quan cân đối thẩm mỹ, duyên dáng, nhan sắc vô cùng xinh đẹp, đi đến đâu ai cũng trầm trồ, tán thán, chiêm ngưỡng nhưng lại sống đời nghèo khó, thiếu cơm, thiếu áo, chẳng có của cải, tài sản gì, chẳng có địa vị, danh tiếng gì trong xã hội?

+ Thứ tư, do nhân gì, do duyên gì mà có số phụ nữ hầu như toàn diện về ngũ quan, dung nghi và sắc đẹp mỹ lệ như trên; lại còn sống đời phú quý vinh hoa, toàn mãn về của cải, toàn mãn về tài sản, toàn mãn tài lộc, toàn mãn về địa vị, danh vọng, chồng con, nô bộc, thường được thế gian tôn thờ, trọng vọng và chiêm ngưỡng?

- Bạch đức Thế Tôn! Vậy là có bốn hạng phụ nữ như vậy trên đời này, xin đức Đạo Sư từ bi vén mở bức màn tối tăm đang che phủ tâm trí của đệ tử, để gỡ rối tất thảy mọi hoài nghi thắc mắc cho đệ tử.

Sau khi nghe xong, đức Đạo Sư thuyết giảng rằng:

- Này hoàng hậu Mallika! Tóm tắt, vậy là có bốn hạng phụ nữ. Hạng thứ nhất, xấu xí đói nghèo và bất hạnh. Hạng thứ hai, tuy xấu xí nhưng lại phú quý và vinh hoa. Hạng thứ ba, tuy có dung sắc xinh đẹp, mỹ lệ nhưng lại bất hạnh, đói nghèo. Và hạng thứ tư, vừa có dung sắc xinh đẹp, mỹ lệ, vừa được sống trong phú quý, vinh hoa. Như Lai tóm tắt như vậy có đúng không, này Mallika?

- Thưa vâng, bạch đức Tôn sư!

- Hãy nghe đây, này Mallika! Hãy nghe và phải khéo chú tâm, thọ trì, Như Lai sẽ nói đây!

- Trên thế gian này, có hạng người phụ nữ tính tình nóng nảy, sân nổ bất thường, dễ dàng nổi giận cơn lôi đình khi có ai xâm phạm đến, dù chỉ là việc nhỏ mọn, vụn vặt. Một chút gì đó đụng đến “cái ta” của họ, họ liền tức khắc biểu hiện sự không hài lòng, thế là cơn nóng giận, sự dữ dằn bộc phát ngay, thường gây thù chuốc oán với người khác. Không những thế, hạng người phụ nữ này không có đức tin với thiện pháp, không hoan hỷ tạo phước điền, không bao giờ bố thí cơm, nước, hoa quả, thuốc men, vật thực, dầu thoa, nhu cầu phương tiện, vải vóc, y phục, đèn dầu, chỗ ở, chỗ nằm, ngồi... đến chư Sa-môn, Bà-la-môn hay cho người đói khổ. Ngoài ra, tính tình họ thường hay đố kỵ, ganh tị đối với những người có của cải, tài sản; đem tâm tỵ hiềm với sự làm phước của người khác; ganh tỵ với những người có nhiều lợi lộc, người được quần chúng cung kính, mến mộ; và họ còn làm nhiều điều sai quấy, xấu ác khác nữa.

Số phụ nữ nầy sau khi chết, bị nhiều quả báo đau khổ trong bốn ác đạo. Nếu do ảnh hưởng một phước lành nào đó trong quá khứ, họ được tái sanh trở lại làm người thì sẽ rơi vào trường hợp hạng người phụ nữ thứ nhất: vừa xấu xí, vừa đói nghèo, bất hạnh, này Mallika!

- Đệ tử nghe rồi!

- Này Mallika! Trong thế gian này, hạng người phụ nữ có tính tình hung hãn, dữ dằn, dễ dàng nổi cơn thịnh nộ như trường hợp thứ nhất; nhưng họ lại có đức tin, có tâm tạo phước điền, biết bố thí vật thực, y phục đến cho Sa-môn, Bà-la-môn hay những kẻ cơ cực, đói nghèo. Hạng phụ nữ này còn có những đức tính tốt khác nữa là họ không có tâm đố kỵ với những người nhiều lợi lộc, không ganh tị với những người được tán dương, khen ngợi, không tỵ hiềm đối với những người được sự cung kính, cúng dường. Ngoài ra họ còn làm được nhiều việc đúng đắn tốt lành khác nữa. Hạng phụ nữ này, sau khi lâm chung, thường được sanh vào những cảnh giới tốt đẹp. Tuy nhiên, nếu sanh trở lại làm người thì họ sẽ rơi vào trường hợp thứ hai: tuy thân sắc xấu xí nhưng lại được cao sang, phú quý, này Mallika!

- Để tử lãnh hội rồi, bạch đức Tôn sư!

- Trên thế gian này, có hàng phụ nữ không có hoặc ít có tâm sân hận, luôn dịu dàng, từ hòa, mát mẻ, thần sắc luôn phấn chấn, tươi vui. Nếu có ai lỡ nói lời khó nghe, đụng chạm, xúc phạm đến họ, họ cũng không bất bình, không giận dữ, không phẫn nộ; chẳng bao giờ hiềm hận ai, chẳng gây thù chuốc oán với ai. Tuy nhiên, họ không có đức tin, không có tâm tạo phước điền, không bố thí vật thật, y phục, chỗ ở đến các hàng Sa-môn, Bà-la-môn hay những người cơ hàn, đói khổ! Đã thế, họ lại còn có tâm đố kỵ với người nhiều lợi lộc; ganh tỵ với những người được sự tán dương, khen ngợi, được sự thương yêu quý mến, cung kính, cúng dường của người khác; đồng thời, họ còn có những hành động sai quấy, xấu ác khác nữa. Hạng phụ nữ này, sau khi chết, nếu như tái sanh trở lại làm người thì họ rơi vào trường hợp thứ ba: có dung nhan vô cùng xinh đẹp nhưng lại sống đời tối tăm, đói nghèo, bất hạnh, này Mallika!

- Đệ tử biết nhân, biết quả rồi bạch đức Đạo sư!

- Trên thế gian này, có số phụ nữ không có hoặc ít có tâm sân hận, luôn dịu dàng, từ ái, mát mẻ, thần sắc luôn phấn chấn, tươi vui như hạng người thứ ba ở trên; nhưng họ lại có đức tin, có tâm tạo phước điền, biết bố thí vật thực, y phục đến Sa-môn, Bà-la-môn hay những kẻ cơ cực, đói nghèo. Hạng phụ nữ này còn có những đức tính tốt khác nữa, là họ không có tâm đố kỵ với những người nhiều lợi lộc; không ganh tỵ với những người được tán dương, khen ngợi, không tỵ hiềm đối với những người được sự cung kính, cúng dường. Ngoài ra, họ còn làm được nhiều việc đúng đắn, lành tốt khác nữa. Hạng phụ nữ này, sau khi lâm chung, thường sanh vào cảnh giới tốt đẹp. Nếu sanh trở lại làm người thì họ rơi vào trường hợp thứ tư: có dung sắc vô cùng mỹ lệ mà phước báo về tài sản, danh vọng, địa vị, chồng con, nô bộc thảy đều toàn mãn; được mọi người cung kính, quý trọng, này Mallika!

Sau khi giảng giải, phân tích rõ nhân quả của bốn hạng phụ nữ trên đời, đức Thế Tôn kết luận như sau:

- Do tính tình nóng nảy, hay giận dữ, nhiều sân hận, dễ chuốc oán sanh thù, mặt mày luôn cau có, bẳn gắt; chính chúng là nhân, là duyên, tạo nên hạnh nghiệp, sinh ra quả báo có khuôn mặt xấu xí, ngũ quan xiên lệch, da dẻ sần sùi, khó nhìn, khó ưa, này Mallika! 

- Do không có đức tin, không có giữ giới, không biết bố thí; đó chính là nhân, là duyên, là hạnh nghiệp đưa đến quả báo có đời sống cơ cực, đói khổ, thiếu cơm, rách áo, này Mallika!

- Do có tâm đố kỵ, ganh ghét, tỵ hiềm đối với những người có địa vị, danh vọng, tài sản; đó chính là nhân, là duyên, là hạnh nghiệp đưa đến quả báo thấp hèn trong thân phận nô bộc, thị tỳ, nô lệ... là thang bậc hạ liệt nhất trong xã hội, này Mallika!

- Do ít có tâm sân giận, luôn dịu dàng, từ hòa, mát mẻ, thần sắc luôn phấn chấn, tươi vui; đó chính là nhân, là duyên, là  hạnh nghiệp đưa đến quả báo có sắc thân xinh đẹp, da dẻ mịn màng, ngũ quan cân đối, tuyệt mỹ như là hiện thân tiên nữ trên đời này vậy, này Mallika!

- Do có đức tin, có tâm tạo phước điền, biết bố thí vật thực, y phục đến Sa-môn, Bà-la-môn hay những kẻ cơ cực, đói nghèo; đó chính là nhân, là duyên, là hạnh nghiệp tốt lành cho quả báo giàu sang, phú túc, thịnh mãn tài lộc, này Mallika!

- Do không có tâm đố kỵ với những người nhiều lợi lộc; không ganh tỵ với những người được tán dương, khen ngợi; không tỵ hiềm đối với những người được sự cung kính, cúng dường; ngoài ra, họ còn làm được nhiều việc đúng đắn, lành tốt khác nữa; đó chính là nhân, là duyên, là hạnh nghiệp đưa đến quả báo cao sang, địa vị, danh vọng tối thắng mà thế gian ai cũng kính trọng, tôn quý!                  

Đấy chính là sáu nhân, sáu duyên, sáu hành nghiệp đưa đến quả báo, sáu hoàn cảnh với ngũ quan, dung sắc, tài lộc, địa vị, danh vọng khác nhau, này Mallika!

Nhân quả và nghiệp báo không chừa bỏ một chúng sanh nào! Kết quả sẽ đến với chúng sanh đó không chỉ hiện tại và cả nhiều đời sau nữa, nó luôn công bằng và không mảy may sai sót dù có trốn tận rừng sâu, núi thẳm hay trên trời, dưới đất, khi trổ quả thì sẽ nhận lấy quả báo đau khổ một khi chúng sanh đã tạo việc làm xấu ác. Hy vọng với bài pháp trên, giúp cho cô Phật tử nói riêng và toàn thể phụ nữ nói chung, được nhiều lợi lạc, thay đổi cách nhìn tiêu cực, và tích cực làm các việc lành, để có sự thăng tiến cho đời này và nhiều đời sau vậy.