Thực giải 30 bài tụng Duy thức (17)

Bài 18. Nguồn gốc phân biệt

Phiên âm Hán Việt:

Do Nhất Thiết Chủng Thức,

Như thị như thị biến,

Dĩ triển chuyển lực cố,

Bỉ bỉ phân biệt sanh.

Việt dịch:

Do thức nhất thiết chủng

Biến như vậy, như vậy

Vì năng lực triển chuyển

Các thứ phân biệt sanh

Thực giải: 

Do thức Nhất thiết chủng tức A lại da chuyển biến khai triển liên tục sinh ra các pháp như thế, do năng lực liên tục chuyển biến sinh khởi liên tục không ngừng của nó, mà các pháp sai khác nhau phát sinh. Thức Nhất thiết chủng còn có các tên gọi khác tùy theo đặc điểm và công năng như thức Căn Bản, Tạng thức, thức Dị Thục và thức A lại da, Nghiệp thức ... Nói thức Nhất Thiết Chủng là căn cứ nơi tất cả chủng tử ( hạt giống) mà đặt tên. Nói thức Căn Bản là căn cứ nơi nguồn gốc của vạn pháp, các thức mà đặt tên.

Nói Tạng thức là căn cứ công năng như cái kho chứa chủng tử vạn pháp mà đặt tên . Nói thức Dị Thục là căn cứ tác dụng nhân quả mà đặt tên . Nói thức A lại da là tiếng phiên âm của chữ Phạn Alaya mà gọi tên . Nói Nghiệp thức là căn cứ lý nghiệp và tái sanh mà đặt tên Các loại chủng tử (hạt giống) được lưu giữ trong A lại da không nằm yên mà liên tục biến chuyển, biểu hiện, hiện hành rồi lại trở thành chủng tử. Chính năng lực triển chuyển liên tục đó mà các pháp khác nhau liên tục phát sanh, hiện hành.

Có thể nói khi bàn đến vấn đề luân hồi tái sanh của chúng sanh, con người chính là nói Nghiệp thức tái sanh. Bài này lý giải, phân tích tận nguồn gốc, bản chất của mọi sự phân biệt, so sánh thị phi, hơn thua, chấp trước của chúng sanh, con người. 

Thông thường, kiểu nhận thức hữu ngã, phân biệt, so sánh, chấp trước trong đời sống con người được xem như là điều hiển nhiên. Điều này dẫn tới con người có cuộc sống khổ đau và bất an cũng được mặc nhiên chấp nhận Khi hiểu rõ nguồn gốc, bản chất, sự thật, nhất là mấu chốt của sự phân biệt chấp trước sẽ giúp chúng ta không còn sai lầm nữa.