Trong cuộc đời này điều gì là đáng sợ nhất?

Có người trả lời “trên đời này con không sợ trời, không sợ đất, chỉ sợ gián thôi”, có người thì sợ kim tiêm, có người sợ chết, có người sợ ma…

Có vị lại nói rằng “trên đời này, con sợ nhất là lòng người, vì đã bị lừa nhiều quá, không còn biết tin ai”, có những nguời bị tổn thương như vậy, hết người này lừa đến người kia lừa. Người xưa có câu rất hay: “Phùng nhân thả thuyết tam phân thoại, vị khả toàn phao nhứt phiến tâm”, tức “gặp người nên nói qua loa, chớ nên dốc hết âm ba cõi lòng”, thường người ta nói người hại mình dễ nhất là những người thân nhất, “chẳng sợ hổ sinh ba cái miệng, chỉ sợ người ăn ở hai lòng”, trường hợp này ai rơi vào hoàn cảnh mới hiểu, bị rồi mới sợ, ông bà ta có câu: “họa hổ họa bì nan họa cốt, tri nhân tri diện bất tri tâm”, vẽ hổ vẽ da nhưng không vẽ xương được, biết người biết mặt nhưng không biết lòng, nên sợ lòng người nhất là như vậy. Rồi có người muốn biết lòng người thì “trường đồ tri mã lực, sự cửu kiến nhân tâm”, đường dài biết sức ngựa, ở lâu biết lòng người. Đây là những quan niệm điều đáng sợ nhất của thế gian.

Đức Phật dạy trong Kinh Pháp Cú câu 42:

“Kẻ thù hại kẻ thù

Oan gia hại oan gia

Không bằng tâm hướng tà

Gây ác cho tự thân”.

Kẻ thù hại qua hại lại, oan gia hại qua hại lại nhưng không bằng tâm hướng tà của mình. Tại sao?

Kẻ thù hai người hại qua hại lại gây oán kết đời này xong, anh giết tui tui giết anh, hoặc cũng có thế kéo dài thêm vài đời nữa, hoặc oan gia hại nhau, đòi nợ nhau làm khổ nhau vài đời đến lúc hết duyên trả nợ xong thì hết. Nhưng tâm hướng tà của mình (tà ở đây là tà kiến), cái này là kinh khủng.

Đức Phật dạy trong Kinh thế này, tà kiến là ác chẳng lành, một pháp nào mà điều bất thiện chưa sanh thì sẽ sanh, điều bất thiện sanh rồi thì sẽ tăng trưởng, điều thiện chưa sanh thì không sanh, điều thiện đã sanh rồi thì đoạn diệt, pháp đó chính là tà kiến. Nghĩa là người nào có tà kiến thì điều thiện chưa sanh thì khỏi sanh luôn, điều thiện đang sanh mà gặp tà kiến thì đoạn diệt luôn, còn người có tà kiến điều ác chưa sanh thì sẽ sanh, điều ác đã sanh rồi thì càng ngày càng phát triển điều ác. Một người làm điều ác, trả hết nghiệp ác rồi thôi, nhưng một người đi vào tà kiến thì không biết khi nào mới thoát khỏi khổ đau của luân hồi, thật kinh khủng.

Đức Phật dạy trong một bài Kinh khác, người mà đem đau khổ đến cho nhiều người là người tà kiến. Người có tà kiến mà mang tà kiến đó đến bao nhiêu người nữa thì là nỗi khổ cho biết bao nhiêu người. Nên ở đây Đức Phật dạy kẻ thù hại kẻ thù chưa sợ, oan gia với oan gia chưa sợ mà chính tâm tà kiến mới là điều đáng sợ nhất.

Tà kiến là những cái thấy sai lầm, cái thấy không đúng sự thật. Thấy gì là thấy sai lầm?

Đó là:

- Không tin có tội phước

- Không có đời trước đời sau

- Không tin có thiện nghiệp, ác nghiệp

- Không tin các cảnh giới tái sanh

- Không tin có nhân quả

- Không tin cuộc đời này có những Bậc Thánh

- Không tin có luân hồi.

Nói rộng ra là tin những gì trái ngược với tam pháp ấn: Vô thường – Khổ - Vô ngã, đó là lạc vào tà kiến.

Cho nên tà kiến mới là cái đáng sợ nhất, tâm hướng tà là đáng sợ nhất.

Muốn hết tà kiến thì phải học, phải tu, phải nghe pháp, thường Chánh kiến khởi lên từ việc mình nghe pháp, từ việc tu học, đọc sách.

Sức mạnh của kẻ ngu là “một người nói ngang ba làng nói không lại”, một khi đã ngu rồi là ngang dữ lắm, ngu mà lì người ta nói không nghe nữa thì không biết khi nào mới thoát khổ, lạc vào tà kiến đã si mê rồi thì sức mạnh của người ngu là sự ngang tàn. Cho nên một người lạc vào tà kiến rồi, ngay cả người thân của mình, mình thương họ mình nói nhưng họ cũng không nghe, khó lắm để thay đổi tư tưởng của một người, đó là một điều cực kì khó.

Cho nên quý vị cảm thấy rất là hạnh phúc nếu mình đang biết được những điều Phật dạy mà đang hiểu đúng chánh kiến thì đó là phước của đời người. Giả dụ như mình hiểu điều đó là tà kiến mà mình nghe người khác cho điều đó là đúng, thì nhiều kiếp mình đi trong luân hồi không biết lúc nào mình mới ngóc lên được làm người.

Vậy nên điều đáng sợ nhất của cuộc đời này chính là tâm hướng tà, đi theo tà kiến.

(Thầy Thiện Tuệ trả lời vấn đáp Phật Pháp)