Chủ nhật, 30/11/2025, 17:51 PM

Tứ diệu đế là pháp cần thực hành và tự thân kinh nghiệm để giác ngộ

Thiền sư Kim Triệu

Sau khi đức Phật thành đạo, vì lòng đại bi muốn độ chúng sanh, Ngài thuyết bài pháp đầu tiên là Kinh Chuyển Pháp Luân nói về Tứ Diệu Đế mà rất ít người có thể hiểu và chấp nhận.

Tứ diệu đế là pháp cần thực hành và tự thân kinh nghiệm để giác ngộ 1 — Ảnh minh họa.

Nói về Tứ diệu đế

Tứ Diệu Đế là bốn sự thật cao diệu gồm sự thật cao diệu về sự khổ hay Khổ Đế, sự thật cao diệu về nguyên nhân của sự khổ hay Tập Đế, sự thật cao diệu về sự chấm dứt khổ hay Diệt Đế, và sự thật cao diệu về con đường đưa tới sự chấm dứt khổ hay Đạo Đế.

Bây giờ, thiền sinh ở đây có thể dùng thời pháp ấy để xem hiện trạng hay thân phận của mình như thế nào: đang chịu chi phối bởi già, đau, chết (Khổ Đế) do tham sân si gây ra (Tập Đế) hay đang dứt trừ được đau khổ, phiền não trong từng giây phút (Diệt Đế) nhờ thực hành Thiền Minh Sát Niệm Xứ hay Bát Chánh Đạo (Đạo Đế).

Hiểu qua Tứ Diệu Đế ta mới thấy là ta quả có phước báu và duyên lành được gặp và hành thiền Minh Sát Niệm Xứ. Qua mấy ngày tu tập, hành giả chỉ thấy sự khổ về thân và tâm. Đó là đã thấy được Khổ Đế.

Nếu không biết ghi nhận, ta sẽ cứ chọn lựa, chạy theo những gì hay, tốt, thoải mái, ưa thích... Còn những gì xấu, không thoải mái, không ưa thích ta đều muốn thảy bỏ...

Như vậy phiền não cứ tiếp tục sanh lên ngoài ý muốn của ta. Ngay cả cái thân mà ta thương yêu chăm sóc từng chút đây cũng thay đổi, cũng khổ từng giây từng phút làm ta chán nản vô cùng. Do niệm đúng sẽ có hiểu biết đúng. Nhưng hiểu biết được gì?

Ta sẽ tự thân kinh nghiệm là phiền não gây đau khổ ngay giây phút hiện tại này, ngay trong đời này, và hạnh phúc thật sự cũng chỉ có ngay trong giây phút hiện tại khi ghi nhận được đối tượng thân tâm đang sanh khởi, bắt được nó từ đầu đến cuối, từ khởi sanh đến hoại diệt.

Xưa nay chúng ta chỉ nhớ nghĩ về những gì đã qua trong quá khứ, hay dự phóng về tương lai mà không biết chánh niệm ghi nhận các hiện tượng danh sắc đang sanh khởi ngay trong hiện tại. Do đó, chúng ta không thể tiêu diệt được kẻ thù phiền não ngủ ngầm trong tâm của chúng ta.

Tứ Diệu Đế là sự thật cao diệu, là pháp cần được thực hành và tự thân kinh nghiệm để giác ngộ, giải thoát chứ không phải là một đề tài để tư duy, suy ngẫm hay bàn luận.

Trích trong Vài Làn Hương Pháp.

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.