450
Tâm tham
Tâm tham là một trong những loại tâm bất thiện (Tâm chẳng lành, tâm xấu,…). Khi chưa là A La Hán thì tâm này vẫn chi phối chúng ta, khiến chúng ta tạo tác và luân hồi sinh tử trong nhiều kiếp. Tâm này do huân tập từ nhiều đời cho nên khi gặp cảnh tốt đẹp, hài lòng thì sinh ham muốn.
Đây là một trong ba loại tâm (Tham, sân và si) gọi là tam độc, hay một trong sáu loại căn bản phiền não rất khó đoạn trừ. Người tu hành muốn tiến đến đạo quả giác ngộ giải thoát thì không thể không biết đến tâm này cũng như là nhận diện được nó và đoạn trừ nó trong khi hành thiền.
Đức Phật có dạy: “… Với ai có lòng tham, bị lòng tham chinh phục, tâm không được tự chủ, vu cáo người khác đau khổ, bằng cách sát hại, trói buộc, tịch thu tài sản, mắng nhiếc… Như vậy nhiều ác bất thiện pháp sinh ra từ tham, duyên khởi từ tham, tập khởi từ tham” và: “Người bị ác pháp do tham chinh phục, ngay trong hiện tại sống đau khổ với tổn hại, với ưu não, với nhiệt não. Sau khi thân hoại mạng chung, được chờ đợi là ác khổ cảnh.”
Ảnh minh hoạ.
Hành giả có thể nghiệm thấy, trong luân hồi sanh tử tâm tham dục của chúng ta rất mạnh, nó chi phối khiến chúng ta không kiểm soát được, do vậy làm khách ở cõi người thì ít mà làm chủ cõi ác thì nhiều. Thật ra, chủ hay khách thì trong luân hồi, đó không phải là nơi đáng để cho chúng ta an trú. Nơi an ổn nhất chính là Niết bàn. Vậy mà chúng ta cứ mãi để tâm tham dục chi phối, luôn dính mắc vào năm thứ dục lạc, rồi tạo tác các bất thiện nghiệp cho nên phải đau khổ, sa đọa không sao thoát ra khỏi.
Đức Phật ví tham dục như thể đi vay nợ. Các sự khoái lạc có được từ ngũ dục qua năm giác quan (Mắt, tai, mũi, lưỡi, thân) sau khi lãnh nạp chỉ để lại sự đau khổ về biệt ly, mất mát, trống rỗng… Cũng như bất cứ món nợ nào cũng phải trả thêm lời. Do vậy, các khoái lạc đó rất nhỏ bé so với sự đau khổ ta nhận lại.
Theo Abhidhamma, có tám loại tâm tham. Tùy theo loại tâm tham nào mà những tâm sở câu hữu, sinh kèm, đi chung với nó sẽ khác nhau như: xúc, thọ, tưởng, tư, nhất hành, mạng quyền, tác ý… Nhưng có ba yếu tố khiến cho tâm tham đó thuộc loại nào trong 8 tâm tham: đó chính là tà kiến, hỷ và cần. Tâm sở tà kiến có mặt hay không có mặt xác định tâm tham đó là hợp tà hay ly tà. Tâm sở hỷ có mặt hay không có mặt quyết định tâm tham đó là thọ hỷ hay thọ xả. Ngoài ra, có sự kết hợp với tâm sở cần hay không xác định tâm tham đó là vô trợ hay hữu trợ, tức là cần có sự đốc thúc hay không đốc thúc của nội tại hay ngoại cảnh. Do vậy, cùng là trạng thái tham nhưng khi tạo nghiệp sẽ có quả báo sai khác.
Tuy nhiên, không phải tự nhiên lòng tham dục sanh khởi và tăng trưởng, nó phải có duyên của nó, đó chính là “Tịnh tướng”. Do tịnh tướng mà tham dục sanh khởi và tăng trưởng. Thông thường là bốn trong tám pháp thế gian khiến tham dục sanh khởi như được danh, được lợi, được khen và an lạc.
Đồng tu thân mến! Thấy được nguyên nhân tham dục sanh khởi đó là sự cần thiết ban đầu của người tu học. Bởi vì có thấy được nhân sanh khổ, chúng ta mới tìm con đường đưa đến sự diệt khổ. Vậy, con đường đó chính là Bát chánh đạo. Tu thiền định và thiền quán là cách thức rốt ráo để diệt trừ tham dục một cách hiệu quả. Vậy chúng ta mới xứng đáng là người thực hành giáo pháp của Đức Phật.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Tuỳ bút: Bão ở quê xa
Góc nhìn Phật tử
10:00 19/11/2025
Nghe tin đài phát thanh báo quê mình có bão, cơn bão gần bờ. Bất chợt trong lòng cứ chộn rộn mãi. Cuộc điện thoại về nhà vừa dứt nhưng không khỏi lo âu, tôi lặng nhìn kim đồng hồ đang dịch chuyển dần về đêm. Bây giờ là cuối tháng Tám âm lịch, miền Trung quê tôi lại tiếp tục gánh chịu sự hoành hành của những cơn bão.
Nghĩ về những người Thầy
Góc nhìn Phật tử
07:27 19/11/2025
Xin thành kính dâng tặng những người Thầy đã cho con từng con chữ. Xin trọn đời tri ân những người Thầy đã khai tâm mở trí cho con trên đường tìm về Đạo Pháp! “Người Thầy là ngọn nến, đốt cháy mình để thắp sáng nhân gian” (Ngạn ngữ Ixraen).
Phụ nữ làm gì để mang lại phúc báo cho gia đình?
Góc nhìn Phật tử
10:08 21/10/2025
Ngoài các thiện hạnh bố thí, phóng sinh, người phụ nữ có thể bắt đầu tích lũy công đức cho mình và gia đình từ việc tụng kinh, niệm Phật. Tụng đọc kinh Phật chính là khởi đầu đúng đắn trong cuộc đời, giúp người phụ nữ học cách làm người mẹ tốt, con dâu tốt, người vợ tốt.
Tâm sen giữa đời
Góc nhìn Phật tử
15:10 01/10/2025
Đời người như một giấc chiêm bao, sinh-lão-bệnh-tử là điều hiển nhiên không ai tránh khỏi, cuối con đường bóng xế ngả chiều ta rời bỏ nơi đây với bàn tay không. Thế sự đời lại lắm uẩn khúc khó lường trước, thọ báo luân hồi liên miên bất tận như cái ách đã quàng sẵn trên thân.
Xem thêm
