Hỏi:

Khi mình biết mình hiện tại dở, không thông minh, không nhớ dai, mình cố gắng tập trung để học, quyết tâm dành nhiều thời gian để học, thì như vậy có được là đang biết, sống như cái đang là không Sư?

Nếu không phải thì con phải làm như thế nào để con có thể vượt qua cảm giác là mình dốt, không được thông minh của mình mà không cố ép bản thân phải cần mẫn học và không bị đi xa thực tại, để sống ngay giây phút mình đang sống. Con xin Sư chỉ dạy giúp con.

Phong thái sống của những bậc trí tuệ

Đáp:

Con nghĩ mình dốt, không thông minh là do con cảm thấy mình thiếu kiến thức, sinh ra tự ti. Có thể về phương diện thế gian thì điều con nghĩ là đúng. Nhưng thực ra tâm mỗi người vốn cực kỳ sáng suốt, nó có thể trải nghiệm và thấy biết rõ ràng nên tuy thiếu kiến thức nó vẫn có trí tuệ. Trí tuệ khác với thông minh.

Người thông minh có thể rất giỏi nhờ tích luỹ nhiều kiến thức, nhưng lại không có trí tuệ sáng suốt. Một nhà hiền triết Phương Tây đã nói rằng: "Điều tôi biết là tôi không biết gì cả" và Lão Tử cũng nói rằng: "Tri bất tri thượng" - cái biết không biết mới là cái biết cao nhất, vì người thông minh tưởng mình biết nhiều thực ra chỉ biết nhiều tục đế nhưng không biết gì về chân đế cả.

Con đừng tự ti như vậy, chỉ cần con trải nghiệm và chiêm nghiệm bản thân trong cuộc sống này thì trí tuệ và đạo đức sẽ tự phát huy, lúc đó có thể con thiếu kiến thức vay mượn bên ngoài nhưng tri kiến thực thì lại vô cùng phong phú, đó chính là trí tuệ - "cái biết không biết".