450
Tư duy đổ lỗi
Trong suy nghĩ của kẻ yếu đuối, vấn đề luôn nằm nơi người khác. Khi thất bại, họ viện dẫn hoàn cảnh, đổ lỗi cho xã hội, trách móc đồng nghiệp, phàn nàn số phận, thậm chí cho rằng “người ta không hiểu mình” hoặc “thời thế không thuận”.
Đó là một cách tự bảo vệ, làm dịu cái tôi đang bị tổn thương. Nhưng an ủi bản thân bằng việc né tránh trách nhiệm chỉ khiến họ mãi dậm chân tại chỗ, lặp lại sai lầm và nuôi dưỡng một tâm lý phụ thuộc.
Ngược lại, trong tư duy của người mạnh mẽ, mỗi sự cố là tấm gương để soi lại chính mình. Họ không vội tìm lý do từ bên ngoài, mà hỏi: “Tôi đã thiếu sót điều gì? Tôi có thể làm khác đi thế nào?”. Sự can đảm này không dễ, bởi đối diện với lỗi lầm bản thân luôn đau đớn hơn nhiều so với việc đổ trách nhiệm cho người khác. Nhưng chính thái độ đó mới tạo ra sức bật, biến thất bại thành bài học, và biến mỗi cú ngã thành một nấc thang trưởng thành.
Điểm khác nhau căn bản giữa yếu đuối và mạnh mẽ không nằm ở những gì ta đạt được, mà ở cách ta đối diện với nghịch cảnh. Người yếu nhìn ra ngoài để biện minh, người mạnh nhìn vào trong để chuyển hóa. Người yếu sống trong vòng lặp của oán trách, người mạnh mở ra cánh cửa tự do nội tâm, bởi họ hiểu: ta không thể điều khiển gió, nhưng ta có thể điều chỉnh cánh buồm.
Trong xã hội hiện đại, điều này càng trở nên rõ rệt. Mạng xã hội đã vô tình khuyến khích thói quen đổ lỗi và so sánh. Nhiều người khi gặp khó khăn, thay vì lặng lẽ tìm giải pháp, lại chọn cách phơi bày sự oán thán: “Vì sếp không công bằng”, “vì môi trường độc hại”, “vì người kia may mắn hơn mình”. Những chia sẻ ấy dễ được đồng cảm tức thời, nhưng cũng đồng nghĩa với việc ta tự trói mình trong tâm thế nạn nhân. Trong khi đó, người mạnh mẽ không cần chứng minh bằng lời than thở, mà chứng minh bằng hành động thay đổi, bằng nỗ lực tiến bộ từng ngày.
Không phải ngẫu nhiên mà nhiều doanh nghiệp hiện nay đề cao “tinh thần làm chủ” (ownership mindset). Một nhân viên biết nhận trách nhiệm, dù trong thất bại, thường được đánh giá cao hơn người chỉ giỏi đưa ra lý do. Bởi trong môi trường cạnh tranh, điều quý giá nhất không phải là sự hoàn hảo, mà là khả năng học hỏi, thích ứng và không ngừng hoàn thiện.
Phật giáo có dạy: “Quay về soi sáng chính mình là gốc của tu tập”. Lời dạy ấy cũng chính là chìa khóa để sống mạnh mẽ. Khi dám nhìn sâu vào nội tâm, ta mới thấy gốc rễ của phiền não không nằm ngoài kia, mà chính trong tâm mình: sự chấp ngã, sự nóng nảy, sự tham cầu. Chuyển hóa bên trong, thì tự khắc thế giới bên ngoài sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn.
Cuối cùng, câu hỏi lớn không phải là “ai đúng, ai sai”, mà là “tôi có thể tốt hơn ngày hôm qua như thế nào?”. Người yếu đuối có thể sống cả đời đi tìm lỗi người khác. Người mạnh mẽ thì chọn hành trình gian nan nhưng quý giá: tự rèn mình để trở nên phi thường. Và câu trả lời, rốt cuộc, không ai khác ngoài chính bạn phải lựa chọn.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Giữ tâm ý trong sạch
Sống an vui
09:23 18/11/2025
Trong đời sống con người, tâm (citta) hay ý (mana) đóng một vai trò hết sức quan trọng. Nó là chỗ phát khởi của muôn sự muôn việc ở đời. Sự đời tốt hay xấu, thiện hay ác, vui hay buồn, lạc hay khổ, tất cả đều do tâm ý tạo nên. Đức Phật, bậc thiện xảo về tâm và phương pháp điều tâm, dạy rằng ý dẫn đầu các pháp, ý làm chủ, ý tạo tác; nếu với ý ô nhiễm mà nói năng hay hành động thì theo đó khổ não sẽ phát sinh, như bánh xe lăn theo chân con vật kéo xe.
5 mẹo ăn chay giảm nguy cơ ung thư
Sống an vui
04:27 18/11/2025
Chế độ ăn chay cung cấp nhiều chất xơ, thêm món ăn từ đậu nành, đa dạng nguồn protein, góp phần giảm nguy cơ ung thư.
Đôi khi, giải pháp đơn giản chỉ là sự dừng lại
Sống an vui
13:00 17/11/2025
Không phải lúc nào mình cũng cần tìm một phương pháp phức tạp hay một lời dạy cao siêu cho mọi vấn đề. Đôi khi, giải pháp đơn giản chỉ là sự dừng lại.
Tâm lương thiện tỏa sáng, thơm người mà cũng ấm mình
Sống an vui
08:54 17/11/2025
Người có trái tim lương thiện thì dẫu trải qua mưa giông gió lớn, đi từ núi cao xuống vực sâu, thoáng gặp con người với những thái độ sống khác nhau, vẫn sẽ duy trì một trái tim kiên trì và thuần khiết. Họ bước qua hiện thực của đường đời, cảm hóa môi trường xung quanh, trân trọng bản thân, đối diện với giông bão bằng nụ cười bình thản.
Xem thêm
