450
Ngồi thiền là để thành Phật?
Ngày xưa dưới Tổ Huệ Năng có một cao đệ tên là Nam Nhạc Hoài Nhượng tức là Tổ Hoài Nhượng ở núi Nam Nhạc.
Một hôm, nhân đi dạo Tổ Hoài Nhượng thấy một vị tăng ngồi thiền hết sức nghiêm chỉnh, ngồi từ sáng đến trưa, từ trưa đến chiều, ngày nào đi ngang qua Ngài cũng thấy như vậy.
Ngài chú ý và một hôm Ngài lên tiếng.
Vị tăng đang tọa thiền nhìn thấy Ngài, Ngài liền hỏi: "Ông ngồi thiền mong làm gì?"
Vị tăng thưa: "Con ngồi thiền mong làm Phật."
Ngài trở về không nói gì.
Đến hôm sau cũng vào giờ đó, thấy vị tăng ngồi thiền, Tổ đem một hòn gạch đến tảng đá gần bên và mài.
Ngài mài sột soạt hoài.
Vị tăng thấy lạ, hỏi: "Hòa thượng mài gạch để làm gì?"
Ngài trả lời: "Ta mài gạch để làm gương."
Vị tăng lắc đầu: "Vô lý làm sao! Gạch làm sao mài thành gương được?"
Ngài trả lời: "Nếu gạch mà không làm gương được thì ngươi ngồi thiền làm sao thành Phật được. Nếu ngươi nói ngồi là thiền thì ngươi đã hại thiền, ngồi là Phật là ngươi đã giết Phật…"
Quá thúc ép việc hành thiền cũng là một hình thức của tham ái
Chúng tôi xin giải thích tại sao Tổ Hoài Nhượng trả lời như vậy.
Thiền là một danh từ, theo tiếng Phạn nói đủ là Thiền-na,
Trung Hoa dịch là "định tuệ đẳng trì", tức là một phương pháp gìn giữ bình đẳng giữa định và tuệ. Tại sao?
Bởi vì trước có danh từ chuyên môn xa-ma-tha Trung Hoa dịch là Chỉ, Tam-ma-bát-đề Trung Hoa dịch là Quán.
Rồi tới danh từ thứ ba là thiền-na tức là định tuệ đẳng trì, là Chỉ và Quán đồng tu.
Thế nên nói Thiền tức là nói một phương pháp tu gồm cả Chỉ và Quán.
Chỉ là định, Quán là tuệ, tức là định tuệ đồng tu.
Thường thường chúng ta nghe nói Giới Định Tuệ, thì tuệ sau định. Nhưng trong Thiền tông trái lại tuệ rồi mới định.
Tại sao vậy?
Bởi vì trong nhà thiền chủ trương rằng "Kiến tánh mới khởi tu", kiến tánh tức là trí tuệ, mới khởi tu tức là an định.
Song đây cũng là một lối nói, sự thật thiền là một phương pháp gìn giữ cả định và tuệ đồng thời.
Như vậy nếu chờ ngồi mới gọi là định tuệ thì khi đi đứng không có định tuệ sao? Nếu chờ đến ngồi mới có định tuệ thì lối tu ấy quá sơ sót, quá lơi lỏng.
Đúng ra tu thì mọi hành động trong mọi thời gian đều là tu, đi đứng nằm ngồi đều sống với định tuệ.
Cho nên trong nhà thiền thường nói: đốn củi, hái rau, thổi cơm, gánh nước cũng là thiền, như vậy mới là biết tu thiền.
Đợi tới ngồi ngay thẳng mới là tu thiền thì một ngày chỉ tu một giờ hai giờ, còn mười giờ kia làm gì?
Nếu một ngày tu có hai tiếng thì thấm vào đâu?
Cho nên nếu biết tu thiền thì suốt mười hai giờ đều là giờ của mình tu.
Đợi ngồi mới thiền tức là giết thiền rồi.
Phật cũng vậy, quí vị thấy Phật ngồi hoài hay là Phật có khi đi, khi đứng, khi ngồi, khi nằm.
Nếu ngồi mới là Phật thì đứng là ai, nằm là ai? Nếu nói ngồi là Phật thì đứng không phải là Phật, và nằm không phải là Phật.
Nhưng Phật có lúc nào không phải là Phật đâu?
Nếu chấp ngồi mới là Phật thì đã giết Phật. Vì vậy chấp ngồi là Phật là chấp sai lầm.
Trích trong: Vào Cửa Không.
CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT
Tuân theo truyền thống Phật giáo, chúng tôi cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.
STK: 117 002 777 568
Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Nội dung: Họ tên + tài thí Xiển dương Đạo Pháp)
TIN LIÊN QUAN
Dành cho bạn
Uống rượu, ăn thịt rồi đi hộ niệm có hiệu quả không?
Phật giáo thường thức
16:00 29/11/2025
Hỏi: Khu vực chỗ ở của chúng tôi có một số cư sĩ thường đi hộ niệm cho người đã mất, giúp người vãng sanh, hoặc tổ chức pháp hội siêu độ. Nhưng tôi biết trong số họ có nhiều người ăn thịt cá, thì việc hộ niệm có hiệu quả không?
Chuyên tâm một hạnh để thành đạo nghiệp
Phật giáo thường thức
14:30 29/11/2025
Chuyên tâm một hạnh để thành đạo nghiệp. Bởi vì con đường giải thoát chưa từng mở ra cho những tâm hồn tản mác, chưa từng đón nhận những bước chân nửa muốn đi, nửa muốn ở. Tâm còn phân hai thì trí không thể hiển lộ; tâm còn chạy theo muôn duyên thì đạo không thể thành.
Sự bình an chân chánh
Phật giáo thường thức
11:28 29/11/2025
Trước hết bạn phải hiểu sự bình an là gì. Nếu bạn không hiểu nó, bạn sẽ không thể tìm thấy nó. Thứ bình an này đến từ sự nhìn thấy nguyên nhân của vấn đề, hay nguyên nhân của sự khổ.
Từ "Ngọc Nữ Tâm Kinh" đến "Bát Nhã Tâm Kinh"
Phật giáo thường thức
11:04 29/11/2025
Ngọc Nữ Tâm Kinh là tuyệt kỹ công phu của phái Cổ Mộ trong Thần Điêu Đại Hiệp (quyển thứ hai trong trong Xạ Điêu Tam Bộ Khúc, gồm ba quyển của nhà văn Kim Dung).
Xem thêm
