Tiến trình Tín - Giải - Hành - Chứng

Việc tu và việc học thường dùng tiếng ghép đôi tu học được dẫn giải thành bốn phần theo tiến trình Tín-Giải-Hành-Chứng, có khi cũng nói là Tín-Giải-Thọ-Trì. Đức tín đứng đầu trong tiến trình giữ vai trò then chốt có tác dụng quyết định: Thiếu niềm Tin là không có việc Tu hay Học. Giữ niềm Tin luôn luôn thanh tịnh, chân thật là pháp môn đem đến cho hành giả nguồn năng lượng đầu tiên trong Ngũ lực (1) để đạt được đạo quả như ý. Trong tiến trình này, sự liên hệ có bốn phần như sau:

Tín

Tín giữ vai trò chủ chốt quyết định, khởi điểm cho việc tu học. Trường hợp chưa phát tín tâm mà đã thực hiện việc tu học thời không dẫn đến đạo quả như ý vì lý do đó chỉ là hành vi phản xạ theo tập quán, không có ý thức và chủ động của việc tu học.

Giải

Giải đi liền ngay sau Tín để sáng tỏ điều đã tin, không giải thì dễ rơi vào mê tín tà đạo, không phải là Chánh pháp đang theo đuổi tu học. Giải chính là Học, làm sáng tỏ điều chưa rõ và điều đã sai lầm, bỏ tất cả chấp trước, chấp kiến. Tín hiểu là Chánh Tín phá được tà kiến, Giải hiểu là Chánh Kiến, Chánh Tư duy phá được Vô Minh.

Hành

Hành là hành động theo Chánh nghiệp sau khi Tín Giải, tránh mọi sự tạo nghiệp dữ cũng như lành. Đây là trường hợp đi vào Giải thoát môn, Tác và Vô Tác, nghĩa là hành động với Chân Tâm Thanh Tịnh, hành động hộ pháp độ nhân với Tâm Vô Cầu, Vô Niệm.

Chứng

Chứng là phần sau cùng kết thúc chứng đắc đạo quả viên dung. Với tâm thế gian thì gọi là Chứng, với tâm xuất thế gian thì không có gì chứng đắc cả. Chỉ tạm dùng gọi là Hành và Chứng để dẫn giải sự tu học cho dễ hiểu đối với người chưa thâm nhập vào pháp giới Chân Như. Nếu không có phần kết thúc thực chứng, thì tất cả pháp là Vô thượng thậm thâm vi diệu pháp, trong Phật học chỉ là thứ bùa mê ma túy như thuốc phiện đối với kẻ nghiện, là thứ Ma men đối với người say rượu. Người khéo học cần tỉnh thức tu để chứng đạt quả Phật, không phải say mê Ma đội lốt Phật. Phật học gồm những pháp môn cần được tu chứng, nếu không chỉ là lý thuyết triết học không tưởng.

CHÚ THÍCH

(1) Ngũ lực: Năm sức mạnh ở người tu hành gồm có Tín lực, Tinh tấn lực, Niệm lực, Định lực, và Tuệ lực. Khi đắc quả viên mãn, năm lực này kết hợp viên dung trở thành Phật lực.